منشورحقوق بیمار در ایران
بینش و ارزش
منشورحقوق بیمار : یکایک افراد جامعه متعهد به حفظ و احترام به کرامت انسان ها می باشند.این امر در شرایط بيماري از اهميت ويژه اي برخوردار است. بر اساس قانون اساسي توجه به کرامت والاي انساني از اصول پايه نظام جمهوري اسلامي بوده ، دولت موظف است خدمات بهداشتي – درماني را براي يکايك افراد كشور تأمين كند. بر اين اساس ارائه خدمات سلامت بايد عادلانه و مبتني بر احترام به حقوق و رعايت كرامت انساني بيماران صورت پذيرد.
این منشور با توجه به ارزشهای والای انسانی و مبتنی بر فرهنگ اسلامي و ايراني و بر پايه برابري کرامت ذاتي تمامي گيرندگان خدمات سلامت و با هدف حفظ ، ارتقا و تحکيم رابطه انساني ميان ارائه کنندگان و گيرندگان خدمات سلامت تنظيم شده است.
۱- دریافت مطلوب خدمات سلامت حق بیمار است.
– ارائه خدمات سلامت باید:
۱-۱) شایسته شان و منزلت انسان و با احترام به ارزش‌ها، اعتقادات فرهنگی و مذهبی باشد ؛
۲-۱) بر پایه‌ی صداقت، انصاف،ادب و همراه با مهربانی باشد ؛
۳-۱) فارغ از هرگونه تبعیض از جمله قومی، فرهنگی، مذهبی، نوع بیماري و جنسيتي باشد ؛
۴-۱) بر اساس دانش روز باشد ؛
۵-۱) مبتنی بر برتری منافع بیمار باشد ؛
۶-۱) در مورد توزیع منابع سلامت مبتنی بر عدالت و اولویت های درمانی بيماران باشد ؛
۷-۱) مبتنی بر هماهنگی ارکان مراقبت اعم از پیشگیری، تشخيص، درمان و توانبخشي باشد ؛
۸-۱) به همراه تامین کلیه امکانات رفاهی پایه و ضروری و به دور از تحميل درد و رنج و محدوديت‌هاي غيرضروري باشد ۹-۱) توجه ويژه‌اي به حقوق گروه‌هاي آسيب‌پذير جامعه از جمله کودکان،زنان باردار، سالمندان، بيماران رواني، زندانيان، معلولان ذهني و جسمي و افراد بدون سرپرست داشته باشد ؛
۱۰-۱) در سریع‌ترین زمان ممکن و با احترام به وقت بیمار باشد ؛
۱۱-۱) با در نظر گرفتن متغیرهایی چون زبان، سن و جنس گیرندگان خدمت باشد ؛
۱۲-۱) در مراقبت‌های ضروری و فوری (اورژانس)، بدون توجه به تأمین هزینه‌ي آن صورت گيرد. در موارد غيرفوري(الکتيو) بر اساس ضوابط تعريف شده باشد ؛
۱۳-۱) در مراقبت‌های ضروری و فوری (اورژانس)، در صورتی که ارائه خدمات مناسب ممکن نباشد، لازم است پس از ارائه‌ی خدمات ضروري و توضيحات لازم، زمينه انتقال بيمار به واحد مجهز فراهم گردد؛
۱۴-۱) در مراحل پایانی حیات که وضعیت بیماري غير قابل برگشت و مرگ بيمار قريب الوقوع مي باشد با هدف حفظ آسايش وي ارائه گردد. منظور از آسايش کاهش درد و رنج بيمار، توجه به نيازهاي رواني، اجتماعي، معنوي و عاطفي وي و خانواده‌اش در زمان احتضار مي‌باشد. بيماردر حال احتضار حق دارد در آخرين لحظات زندگي خويش با فردي که مي‌خواهد همراه گردد.
۲- اطلاعات باید به نحو مطلوب و به میزان کافی در اختیار بیمار قرار گيرد.
۱-۲) محتوای اطلاعات باید شامل موارد ذیل باشد:
۱-۲-۲) مفاد منشور حقوق بیمار در زمان پذیرش ؛
۲-۱-۲) ضوابط و هزینه‌های قابل پیش بینی بيمارستان اعم از خدمات درماني و غير درماني و ضوابط بيمه و معرفي سيستم هاي حمايتي در زمان پذيرش ؛
۳-۱-۲) نام، مسؤولیت و رتبه‌ی حرفه‌ای اعضای گروه پزشکی مسئول ارائه مراقبت از جمله پزشک، پرستار و دانشجو و ارتباط حرفه‌اي آنها با يکديگر؛
۴-۱-۲) روش‌های تشخیصی و درمانی و نقاط ضعف و قوت هر روش و عوارض احتمالی آن ، تشخيص بيماري، پيش آگهي و عوارض آن و نيز کليه‌ي اطلاعات تأثير‌گذار در روند تصميم‌گيري بيمار ؛
۵-۱-۲) نحوه‌ی دسترسی به پزشک معالج و اعضای اصلی گروه پزشکی در طول درمان ؛
۶-۱-۲) کلیه‌ی اقداماتی که ماهیت پژوهشی دارند.
۷-۱-۲) ارائه آموزش‌های ضروری برای استمرار درمان ؛
۲-۲) نحوه‌ی ارائه اطلاعات باید به صورت ذیل باشد :
۱-۲-۲) اطلاعات باید در زمان مناسب و متناسب با شرایط بیمار از جمله اضطراب و درد و ویژگی‌هاي فردي وي از جمله زبان، تحصيلات و توان درک در اختيار وي قرار گيرد، مگر اينکه:
– تأخیر در شروع درمان به واسطه‌ی ارائه‌ی اطلاعات فوق سبب آسیب به بیمار گردد؛ (در اين صورت انتقال اطلاعات پس از اقدام ضروري، در اولين زمان مناسب بايد انجام شود.)
– بیمار علیرغم اطلاع از حق دریافت اطلاعات، از این امر امتناع نماید که در اين صورت بايد خواست بيمار محترم شمرده شود، مگر اينکه عدم اطلاع بيمار، وي يا سايرين را در معرض خطر جدي قرار دهد ؛
۲-۲-۲) بیمار می‌تواند به کلیه‌ی اطلاعات ثبت‌شده در پرونده‌ی باليني خود دسترسي داشته باشد و تصوير آن را دريافت نموده و تصحيح اشتباهات مندرج در آن را درخواست نمايد.
۳- حق انتخاب و تصمیم‌گیری آزادانه بیمار در دریافت خدمات سلامت بايد محترم شمرده شود.
۱-۳) محدوده انتخاب و تصمیم‌گیری درباره موارد ذیل می‌باشد:
۱-۱-۳) انتخاب پزشک معالج و مرکز ارائه‌کننده‌ی خدمات سلامت در چارچوب ضوابط ؛
۲-۱-۳) انتخاب و نظر خواهی از پزشک دوم به عنوان مشاور ؛
۳-۱-۳)شرکت یا عدم شرکت درهر گونه پژوهش، با اطمینان از اینکه تصمیم‌گیري وي تأثيري در تداوم و نحوه دريافت خدمات سلامت نخواهد داشت ؛
۴-۱-۳) قبول یا رد درمان های پیشنهادی پس از آگاهی از عوارض احتمالي ناشي از پذيرش يا رد آن مگر در موارد خودکشي يا مواردي که امتناع از درمان شخص ديگري را در معرض خطر جدي قرار مي‌دهد؛
۵-۱-۳) اعلام نظر قبلی بیمار در مورد اقدامات درمانی آتی در زمانی که بيمار واجد ظرفيت تصميم‌گيري مي‌باشد ثبت و به‌عنوان راهنماي اقدامات پزشکي در زمان فقدان ظرفيت تصميم‌گيري وي با رعايت موازين قانوني مد نظر ارائه کنندگان خدمات سلامت و تصميم‌گيرنده جايگزين بيمار قرار گيرد.
۲-۳) شرایط انتخاب و تصمیم‌گیری شامل موارد ذیل مي‌باشد:
۱-۲-۳) انتخاب و تصمیم‌گیری بیمار باید آزادانه و آگاهانه ، مبتني بر دريافت اطلاعات کافي و جامع (مذکور در بند دوم) باشد ؛
۲-۲-۳) پس از ارائه اطلاعات، زمان لازم و کافی به بیمار جهت تصمیم‌گیری و انتخاب داده شود.
۴- ارائه خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار(حق خلوت) و رعايت اصل رازداري باشد.
۱-۴) رعایت اصل رازداری راجع به کلیه‌ی اطلاعات مربوط به بیمار الزامي است مگر در مواردي که قانون آن را استثنا کرده باشد ؛
۲-۴) در کلیه‌ی مراحل مراقبت اعم از تشخیصی و درمانی بايد به حريم خصوصي بيمار احترام گذاشته شود. ضروري است بدين منظورکليه‌ي امکانات لازم جهت تضمين حريم خصوصي بيمار فراهم گردد؛
۳-۴) فقط بیمار و گروه درمانی و افراد مجاز از طرف بیمار و افرادی که به حکم قانون مجاز تلقی مي‌شوند ميتوانند به اطلاعات دسترسي داشته باشند؛
۴-۴) بیمار حق دارد در مراحل تشخیصی از جمله معاینات، فرد معتمد خود را همراه داشته باشد. همراهی يکي از والدين کودک در تمام مراحل درمان حق کودک مي باشد مگر اينكه اين امر بر خلاف ضرورت‌هاي پزشكي باشد.
۵- دسترسی به نظام کارآمد رسیدگی به شکایات حق بیمار است.
۱-۵) هر بیمار حق دارد در صورت ادعای نقض حقوق خود که موضوع این منشور است، بدون اختلال در کیفیت دريافت خدمات سلامت به مقامات ذي صلاح شکايت نمايد ؛
۲-۵) بیماران حق دارند از نحوه رسیدگی و نتایج شکایت خود آگاه شوند ؛
۳-۵) خسارت ناشی از خطای ارائه کنندگان خدمات سلامت باید پس از رسیدگی و اثبات مطابق مقررات در کوتاه‌ترين زمان ممکن جبران شود.
در اجرای مفاد این منشور در صورتی که بیمار به هر دلیلي فاقد ظرفيت تصميم‌گيري باشد، اعمال کليه‌ي حقوق بيمار- مذکور در اين منشور- بر عهده‌ي تصميم‌گيرنده‌ي قانوني جايگزين خواهد بود. البته چنانچه تصميم‌گيرنده‌ي جايگزين بر خلاف نظر پزشک، مانع درمان بيمار شود، پزشک ميتواند از طريق مراجع ذيربط درخواست تجديد نظر در تصميم‌گيري را بنمايد.
چنانچه بیماری که فاقد ظرفیت کافی برای تصميم‌گيري است، اما ميتواند در بخشي از روند درمان معقولانه تصميم بگيرد، بايد تصميم او محترم شمرده شود.
استانداردهای ملی پوشش بیماران و کارکنان موسسات پزشکی
مقدمه:
بر اساس مقررات 85و 88 قانون برنامه چهارم توسعه، به منظور بهبود کیفیت خدمات سلامت، تعالی در خدمات بالینی، افزایش بهره وری، حفظ حریم خصوصی و کرامت انسانی، رعایت استانداردهای اجتماعی و اجتماعی، حفظ سلامت و ایمنی کارکنان و بیماران، ایجاد تصویر اخلاق حرفه ای مثبت، افزایش ایمنی و امنیت شخصی و کارکنان و شناسایی سریع آنها در محل کار، استانداردهای حرفه ای پزشکی و استانداردهای مرتبط به شرح زیر است:
فصل۱) کلیات :
۱) در اجرای مواد این دستورالعمل رعایت مفاد راهنمای کشوری نظام مراقبت عفونت های درمانگاه الزامی است.
۲) لباس فرم کارکنان آموزشی و بهداشتی _ درمانی مونث شامل روپوش ، شلوار ، مقنعه یا روسری )به طوری که موها و گردن کاملا پوشیده شوند ( ، کفش و جوراب می باشد.
۳) لباس فرم کارکنان آموزشی بهداشتی، درمانی مذکر شامل روپوش ، شلوار ، کفش و جوراب می‌باشد.
۴) لباس بیمار بستری(مونث( شامل روسری یا مقنعه ، پیراهن بلند )تا روی زانو ( و شلوار می‌باشد.
۵) لباس بیمار بستری )مذکر) شامل پیراهن و شلوار می‌باشد.
۶) ضرورتاً در تمام مسیرهای جابجایی بیماران (مونث) در داخل یا بین بخش‌ها،شنل بلند و گشاد یا چادر به پوشش بیماران افزوده می شود.
فصل ۲ ) ضوابط پوشش :
۷)لباس بیماربستری باید حداقل این ویژگی ها را تأمین کند : شناسایی آسان، ارائه خدمات مطلوب درمانی، برخورداری بیمار از راحتی و آسایش کافی و رعایت کرامت و حریم شخصی بیمار.
۸) رعایت تمامی شئون پوشش بدن و الزامات درمانی در داخل اتاق های عمل،رادیولوژی، آنژیوگرافی و اسکوپی‌هادر لباس های ویژه مورد استفاده بیماران )گان ( و حین انجام اعمال الزامی است. توجه به اینموضوع قبل و بعد از بیهوشی و برای بیماران دچار اختلال حواس ، کاهش سطح هوشیاری یا اختلالات روانی اهمیت دو چندان پیدامی کند.
۹) لباس فرم بایستی متناسب با حرفه و در رده‌های مختلف، متحدالشکل باشد.
۱۰) در درون بخشهای درمانگاه استفاده از هرگونه پوشش غیر حرفه ای روی لباس فرم مصوب ممنوع است
۱۱) در بخش های ویژه ، اتاق عمل ، آژیوگرافی و فضاهای استریل و نوزادان ، کارکنان مکلف به پوشیدن لباس مخصوص این بخش ها می باشند.
۱۲) رنگ و مدل لباس فرم و لباس مخصوص بخش های مذکور در ماده فوق ، متناسب با نیاز و درخواست هر مرکزدرمانی باید به تایید معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مربوطه برسد.
۱۳)روپوش باید سالم، تمیز، دگمه ها بسته، اطو کشیده، گشاد و حداقل تا حد زانو با ضخامت مناسب باشد به نحوی که لباس زیر رو پوششی قابل مشاهده نیست. شلوار نباید تنگ، چسبان، كشی یا کوتاه (بالاتر از مچ) باشد.
۱۴) کفش باید تمیز، جلو بسته، قابل شستشو، با پنجه و پاشنه‌ی پهن باشد و نکات ایمنی متناسب با حرفه، در آن لحاظ شود و هنگام راه رفتن صدا ندهد.
۱۵) زیورآلات در نواحی از بدن که در معرض آلودگی میکربی یا محیطی هستند نباید استفاده شوند.
۱۶) استفاده از هرگونه ماده بودار تند یا حساسیت زا در محل کار ممنوع می باشد.
۱۷)ناخن ها باید کوتاه و تمیز و مرتب باشد. استفاده از لاک و رنگ ناخن و ناخن مصنوعی در محیط‌های ارائه خدمات درمانی ممنوع است.
۱۸) الصاق کارت شناسایی عکس دار، حاوی نام خانوادگی کامل و حرف اول نام، فرد فرد و محل خدمت در لباس جلو به نحوی که از فاصله 2 متری قابل خواندن برای همه کارکنان در محیط های پزشکی لازم است. دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درمانی و در سایر واحدها به تایید کارفرما برسد.
۱۹) هرگونه تصویر برداری ، فیلمبرداری و ضبط صدا از بیمار با استفاده از تلفن همراه و غیره بدون اجازه کتبی بیمارممنوع است .
قوانین کلی درمانگاه
۱- پوشیدن فرم اعلام شده از طرف وزارتخانه به شرح زیر می باشد :
پوشش بانوان :
کارشناس و کاردان پرستاری : مانتو سفید – شلوار و مقنعه سورمه ای – جوراب و کفش سفید
بهیار : مانتو، شلوار، مقنعه، جوراب و کفش سفید
کمک بهیار : مانتو طوسی – شلوار طوسی و مقنعه مشکی
پوشش آقایان :
کارشناس پرستاری : روپوش سفید – شلوار سورمه ای – کفش مشکی
کاردان پرستاری : روپوش سفید – شلوار سورمه ای – کفش سفید
بهیار : روپوش، شلوار و کفش سفید
۲- به منظور تحکیم و تثبیت ارزش های اسلامی و حفظ قداست محیط کار ، رعايت گفتار و رفتار بر اساس اخلاق اسلامي الزامي است.
۳-استفاده از هرگونه عطر و زیورآلات و آرایش در محیط کار اکیدا ممنوع است.
منشور حقوق کارکنان
از آنجائیکه توفیق خدمت به بیماران و دردمندان و نجات جان انسانها در زمره برترین عبادات قرار دارد و نجات جان یک انسان از سوي شارع مقدس با نجات جان تمامي انسانها برابر محسوب شده است؛ با توجه به اينکه لازم خدمت به بيماران داشتن محيطي آرام و کارکناني خدوم وبا انگيزه مي باشد و به جهت حفظ حقوق كاركنان عزيز و فداكاري كه شبانه روز در خدمت بيماران مي باشند منشور حقوق كاركنان و پرسنل و بيمارستان به شرح ذيل تهيه گرديده است:
۱. پرسنل درمانگاه حق دارنددر قبال ارائه مراقبت مطلوب و موثرازجانب بیماران و و همراهان مورد احترام کامل قرار گیرند
۲. پرسنل درمانگاه حق دارند فقط در چارچوب وظایف قانونی و براساس اصول علمی و دستورالعمل های مصوب در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکي ارائه خدمت و روشهاي درماني اقدام نمايد.
۳. پرسنل درمانگاه حق دارند جهت ارائه مراقبت مطلوب و موثر محیطی آرام و امنی
داشته باشند
۴. پرسنل درمانگاه حق دارند علیرغم درخواست و اصرار بیماران از انجام دادن اعمال خلاف اصول و قواعد حرفه ای که موجب آسیب ديدن جسمي و يا روحي بيمار مي شود امتناع نمايند
۵. پرسنل درمانگاه حق دارند از هر گونه تعرض و پرخاشگری گفتاری و گرداری احتمالی توسط بيماران و يا همراهان در امان باشند
۶. پرسنل درمانگاه حق دارند بر اساس شرح وظایف و زیر نظر مسئول مربوطه و براساس قوانین و مقررات در انجام وظایف قانوني خود مستقل باشند
۷. پرسنل درمانگاه حق دارند از سلوک مناسب و تکریم از سوی مسئولین ، کارکنان ، ماموران دولتی ، بارزسان بيماران و همراهان ايشان برخوردار شوند
۸. پرسنل درمانگاه حق دارند از حمایت و مساعدت قضایی از سوی مسئولين ، در مواردي که به دليل انجام وظايف شخصي مورد پيگيري قرار مي گيرند ، برخوردار شوند.
۹. پرسنل درمانگاه حق دارند از آخرین دستورالعمل ها و روش های نوین درمانی و آئين نامه هايي که مرتبط با وظايف شخصي انان مي باشد در چارچوب مقررات مربوطه بهره مند شوند.
فصل ها و ماده قانونی در رابطه با منشور حقوق کارکنان شامل موارد ذیل می باشد :
فصل چهاردهم – تمرد نسبت به مامورین دولت
ماده ۶۰۷ – هرگونه حمله یا مقاومتی که با علم و آگاهی نسبت به مامورین دولت در حین انجام وظيفه آنان به عمل آيد تمرد محسوب مي شود و مجازات آن بشرح ذيل است:
۱ – هرگاه متمرد به قصد تهدید اسلحه خود را نشان دهد حبس از شش ماه تا دو سال
۲ – هرگاه متمرد در حین اقدام دست به اسلحه برد حبس از یک تا سه سال
۳ – در سایر موارد حبس از سه ماه تا یک سال
تبصره – اگر متمرد در هنگام تمرد مرتکب جرم دیگری هم بشود به مجازات هر دو جرم محکوم خواهد شد .
فصل پانزدهم – هتک حرمت اشخاص
ماده ۶۰۸ – توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا ( ۷۴ ) ضربه و یا پنجاه هزار تا يک ميليون ريال جزاي نقدي خواهد بود .
ماده ۶۱۸ – هرکس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومي گردد يا مردم را از کسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا يک سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محكوم خواهد شد